Blog #14 – The American Elections
Dit Statigblog wordt verzorgd door Alex de Soeten. Hij heeft voor de Statig een verslag gemaakt van het Amerikaanse verkiezingen evenement dat op 23 november plaatsvond. Het evenement werd georganiseerd door ECU’92, Politeia, JSVU en sv Perikles. De Avond was verdeeld in twee delen waarbij allereerst Prof. Dr. James Kennedy en daarna Amerika-expert Frans Verhagen uitleg gaven over de stand van zaken en hun duiding gaven over de Verenigde Staten.
Met hartelijke groet,
Doortje Peters
h.t. Commissaris Extern
Bestuur XXXV
The American Elections
De Amerikaanse verkiezingen waren net zoals 2016 weer (onverwacht) spannend. Nu weten we vrijwel zeker dat de verkiezingen zijn gewonnen door ex-vicepresident Joe Biden. Maar wat voor implicaties heeft deze verkiezingsuitslag? Was deze uitslag te verwachten en wat kan Biden nog doen in de sterk gepolariseerde Verenigde Staten? Verschillende interessante vragen die hier aan bod kwamen.
Prof. Dr. James Kennedy[1] mocht de avond aftrappen. Hij ging met name in op de vragen die er leefde bij het (digitale) publiek in een soort Q&A-vorm. Hierbij ging het over de polarisatie in de VS en de gevolgen van de verkiezingsuitslag.
Polarisatie
Een belangrijk proces wat invloed heeft op de uitslag van de verkiezingen en de huidige situatie in de VS is de alsmaar toenemende (politieke) polarisatie in het land. Dit is volgens Kennedy een proces wat al vanaf de jaren ’60 bezig is. Er spelen volgens Kennedy twee hoofdzaken mee in die ontwikkeling van polarisatie, namelijk de culture wars, zaken als de kijk tegenover abortus en seksualiteit in de brede zin, en globalisering, waarbij er (nieuwe) winnaars en verliezers zijn in de Amerikaanse economie.
Die twee hoofdontwikkelingen hebben volgens Kennedy een aantal gevolgen. Allereerst nam het belang van de rechtbanken toe. Er kan worden gesteld dat veel veranderingen van de jaren ’60 en ‘70 door het Hooggerechtshof zijn toegestaan. Ten tweede heeft het geleid tot een polarisering met betrekking tot de politieke partijen. Voorheen was het een schande wanneer mensen van een ander geloof met elkaar trouwden. Nu is het een schande wanneer een Democraat met een Republikein trouwt. Daarbij zijn religie en etniciteit tegenwoordig van ondergeschikt belang, ook in de voorkeur voor een bepaalde partij.
De basis voor de loyaliteit voor een bepaalde partij is dus totaal verschoven in der tijd. Dat heeft weer tot gevolg een verder toenemende segregatie tussen democraten en republikeinen, te zien in het aantal ‘swing counties’, dat vergeleken met 30 tot 50 jaar geleden enorm is gedaald. Ten slotte is nationale politiek steeds belangrijker geworden. Waar lokaal nog samengewerkt kan worden, is het nationaal vrijwel onmogelijk voor de partijen om samen te werken.
Partijen
Door de toenemende polarisatie zien we volgens Kennedy een shift in de politieke partijen waardoor een kloof is ontstaan tussen de partijen. Aan de ene kant staat de Democratische Partij gerelateerd aan instituties en elites en aan de andere kant staat de Republikeinse partij die juist het gevoel heeft benadeeld te worden door het systeem en die elite. En dat is het gevoel waar Donald Trump als president op in heeft gespeeld en die kloof tussen de partijen heeft hij versterkt, aldus Kennedy.
Vertrouwen in de democratie en de peilingen
Al deze ontwikkelingen hebben tot gevolg dat het vertrouwen in het functioneren van de Amerikaanse democratie tanende is, zo stelt Kennedy. Al in de campagne werd een harde toon aangeslagen: de andere kant eigenlijk altijd als ‘kwaad’ en ‘slecht’ afgezet. Joe Biden wordt weggezet als links-radicaal en Donald Trump zou een fascist zijn. Deze hele situatie van verdeeldheid en polarisatie maakt echter wél dat de bereidheid om te stemmen groot was de afgelopen verkiezingen.
Bidens presidentschap en daarna?
Het is nu de vraag in hoeverre de Biden-administratie de VS weer op de kaart kan zetten als leider van de wereld. Zal Biden daarbij last hebben van een grotendeels conservatief Hooggerechtshof? Dat is maar de vraag volgens Kennedy. Hij verwacht dat het echte probleem voor Biden de Republikeinse Senaat gaat worden, als – en dat is wel de verwachting historisch gezien – de Senaat in handen blijft van de Republikeinen. Het Hooggerechtshof zal hierbij grotendeels buiten beeld blijven volgens Kennedy. Daarbij blijven het rechters die niet altijd doen wat men zou verwachten. En bestaat er nog een kans dat Trump het weer probeert in 2024? Die kans acht Kennedy klein. Door zijn verlies en zijn juridische problemen en het niet toegeven van zijn verlies is zijn charisma binnen de partij, geschaad. Dat maakt de kans zeer klein.
Het tweede deel: America, it’s over!
Voor het tweede deel van de avond sprak Mr. Dr. Frans Verhagen.[2] Verhagen schetste een zeer pessimistisch beeld van de Verenigde Staten: “Forget about Biden, forget about Trump, think about what the United States is at the moment.” Verhagen geeft aan dat de VS een ‘Failed Nation’ is. Niet zoals Irak of Afghanistan met totale chaos en zonder centrale autoriteit, maar meer in de zin dat de staat niet doet wat het zou moeten doen voor zijn bevolking.
De VS op weg naar beneden
The Rising fall of the Great Powers van Paul Kennedy laat volgens Verhagen zien dat de VS op eenneergaande weg zit. Als je ziet hoe de mensen in het land leven, is het volgens hem een derdewereldland met een derdewereld leiderschap. Verhagen noemt een flinke opsomming van voorbeelden, bijvoorbeeld de armoede in de Verenigde Staten: 18% van Amerikaanse kinderen leven in armoede, meer dan 30 miljoen kinderen in de VS zijn afhankelijk van schoolmaaltijden om eten te krijgen, 50% van alle Amerikanen leven van loonstrook op loonstrook.
Deaths of dispare
Al deze dingen komen bijeen bij de ‘wanhoopsdoden’. De levensverwachting daalt al sinds 2016. Het aantal drugsdoden stijgt enorm. En praat iemand hierover? Volgens Verhagen totaal niet. Er is zelfs geen plan voor. Racisme is het volgende probleem in de VS: denk dan onder andere aan George Floyd. Verhagen stelt dat Donald Trump het racisme alleen maar verder heeft aangewakkerd. Voorbeelden die Verhagen noemt zijn de theorie dat Obama niet in de VS is geboren en ongeregeldheden in Charlotsville in 2017, waar Trump het rechtsextremisme niet heeft afgewezen. Trump heeft het misschien niet veroorzaakt, hij heeft het wel gebruikt voor politiek gewin, aldus Verhagen. En dat racisme wat verder is aangewakkerd zal niet zomaar verdwijnen.
Ook Verhagen stelt dat de Verenigde Staten een enorm gesegregeerd land is. Het is een ‘samenleving van eilanden’. Daarbij constateert Verhagen dat binnen de groepen zelf nog wel sociale activiteiten worden verricht, maar niet tussen de groepen. De samenleving kent geen samenhang: er is veel egoïsme, waarin men bang voor elkaar is geworden. Verhagen noemt voorbeelden waarbij mensen hun toevlucht zoeken naar wapens uit angst voor de ander. Trump heeft deze angst alleen maar verder aangewakkerd en gebruikt, aldus Verhagen.
Maar, deze neergang is niet nieuw. Dit is, zo stelt Verhagen, een ontwikkeling vanaf de jaren ’80 waarbij de Republikeinen de overheid aan het ‘afbreken’ zijn. Iedere keer wanneer de Republikeinen aan de macht waren, zetten zij in op belastingverlaging voor de rijken, waarbij de staatsschuld alleen maar toenam. Dit, tezamen met een groeiend aantal lobbyisten, die ook nog eens geld af weten te knijpen van uit de overheid, maakt dat de ongelijkheid steeds groter wordt. Investeringen die juist wel moeten worden gedaan, zoals met name in de infrastructuur, gebeuren juist niet. En waarom gebeurt het niet? Niemand die hier een antwoord op heeft. Kortom: volgens Verhagen investeert de Verenigde Staten niet meer in zijn eigen maatschappij, wat de doodsteek is voor de Verenigde staten.
Ook op het vlak van de politiek en het politieke systeem zijn er volgens Verhagen systematische problemen. Dat iedere staat 2 senatoren heeft, betekent dat de Senaat niet representatief is ten opzichte van het inwoneraantal en de samenleving. De machtenscheiding is volgens Verhagen totaal verdwenen in de Verenigde Staten. Het congres heeft president Trump niet gecontroleerd. De constitutie is verouderd en moet worden vernieuwd. Ten slotte hebben we volgens Verhagen nog de ‘machtsgreep’ van Trump na de verkiezingen met het niet toegeven van zijn verlies, waarbij hij het vertrouwen in de democratie volledig heeft ondermijnd en vernietigd.
Buitenlands beleid
Ook in het buitenland is men anders gaan kijken naar de VS. Een land waar zoveel problemen zijn, kan niet de wereld leiden. De Chinezen en Russen hebben daar flink gebruik van gemaakt. We moeten volgens Verhagen gaan wennen aan een Verenigde Staten dat geen wereldleider is. Dat heeft ook positieve effecten, met name in de Europese Unie, aldus Verhagen. De EU leert veel meer op zijn eigen benen te staan.
Zal Biden iets veranderen? Verhagen vraagt het zich af of hij de VS weer uit het gootsteenputje kan krijgen. Deels door Biden’s eigen fouten, deels door het ondermijnende gedrag van de Republikeinen de afgelopen vier jaar en deels doordat het systeem niet meer werkt. En met name het systeem-probleem is groot. Zo groot, dat de problemen volgens Verhagen eigenlijk onoplosbaar zijn. Volgens Verhagen, en daar sloot hij mee af, was Amerika voorbij.
Concluderend was het een boeiende avond met verschillende invalshoeken, waarbij de eindnoot toch wel behoorlijk pessimistisch was. De VS als oude wereldmacht die op een neergaande weg zit. We zullen de komende vier jaar gaan zien of de nieuwe president Biden de polarisatie en segregatie in het land kan verminderen en de positie van de Verenigde Staten kan verbeteren.
[1] Prof. Dr. James Kennedy is decaan van de University College Utrecht en heeft een brede expertise in de naoorlogse geschiedenis en specifiek in de kruising tussen de politieke, sociale en culturele historie. Hij is zelf opgegroeid in de Verenigde Staten en kon daarom een mooi inkijkje geven in de Amerikaanse Verkiezingen.
[2] Mr. Dr. Frans Verhagen heeft de master International Affaires aan de Columbia University in New York gevolgd, was een freelance Journalist met als specialisatie Turkije, Griekenland en de Verenigde Staten en is uitgever en hoofdredacteur van verschillende magazines en www.amerika.nl. Tevens heeft hij meerdere boeken geschreven over de VS en het Amerikaanse presidentschap.
